Het voorjaar is in volle pracht losgebarsten. We hadden een prachtige zonnige maand maart, vol met ontluikend groen en veel vogels die al een begin maken met het zoeken van een partner en nestplaats. Koolmezen lokken hun vrouwtjes met het typische “fietspompgeluid”. Spechten vliegen baltsend achter elkaar aan en tegenover ons zijn de eksters hard bezig met het bouwen van een nieuw nest. Alleen natuurlijk materiaal gebruiken zij, maar ze maken er een prachtige villa van. Bij een van onze tochten door het Bergerbos, bij de Duuvelskuul, hoorden we de raven ook al roepen. Over deze bijzondere vogel gaat deze keer onze bijdrage.

HERKENNING
De raaf is de grootste vogel van de kraaiachtigen. Hij is groter dan de zwarte kraai en de roek. De kop-staartlengte is 65 centimeter, de spanwijdte 1,20 meter. Hij weegt gemiddeld 1250 gram. De snavel is in verhouding wat zwaarder en licht gekromd. In de vlucht is de vogel te herkennen aan het naar verhouding wat grotere kopprofiel en de breder uitwaaierende, ruitvormige staart. Hij vliegt hoog met trage vleugelslagen en zweeft regelmatig even terwijl een kraai en een roek meer doelgericht ergens naartoe vliegen. Het geluid is lager dan bij kraaien en klinkt als een krassend kroa kroa.

VERSPREIDING
De raaf is, onafhankelijk van het klimaat, vrijwel op het hele noordelijk halfrond te vinden: van de Groenlandse ijsvelden tot de Mexicaanse zandwoestijnen. Het was een vrij zeldzame vogel in Nederland, maar langzamerhand lijkt hij weer terug te komen. Na een geslaagde herintroductie op de Veluwe midden jaren zeventig, leven er in Nederland nu weer raven. In 2000 waren er ongeveer honderd broedparen in Nederland, merendeels op de Veluwe maar ook enkele op de Utrechtse heuvelrug, de Sallandse heuvelrug en in Zuidwest-Drenthe. Maar ook in onze buurt kun je ze nu horen en misschien wel zien. In het Bergerbos bij de Duuvelskuul in Afferden hebben wij enkele jaren op rij raven gehoord en gezien, maar om ze te fotograferen, dat viel niet mee. Ze zijn erg oplettend en dus meteen vertrokken als ze gestoord worden. Maar dit jaar hebben we er ook foto’s van kunnen maken. Een prachtig moment om zo’n grote zwarte vogel te kunnen waarnemen. Het paartje heeft al enkele jaren op rij succesvol jongen grootgebracht. We zijn benieuwd of dat dit jaar ook weer gebeurt.

SOCIAAL GEDRAG
Raven weten niet alleen wie hun vrienden en rivalen zijn, maar ze houden ook rekening met bondgenootschappen tussen andere raven. Als twee raven vriendschap sluiten, kan een derde gaan stoken. Raven zouden een vorm van troostend gedrag vertonen. Als ze zien dat een familielid verslagen wordt in een gevecht, troosten ze die door lichamelijk contact te zoeken of diens veren schoon te maken. Hierdoor kunnen ze vermoedelijk zelf ook op troost rekenen. Een verslagen raaf ervaart hierdoor minder stress, maar blijft een verhoogd risico lopen op aanvallen van het familielid.

INTELLIGENTIE
Raven worden beschouwd als intelligente dieren. Er wordt gezegd dat raven een pact kunnen vormen met wolven. Als een raaf een gewond dier ziet zou hij op zoek gaan naar een wolf en diens aandacht trekken. Nadat de wolf klaar is met de prooi zou de raaf die dan verder opeten. Het is ook bekend dat raven 'gereedschap' gebruiken; met stokjes peuteren ze voedsel uit holtes en met stenen kraken ze noten. De raaf kan geluiden uit zijn omgeving imiteren, zoals de menselijke stem. Als een groep wilde raven een karkas claimt, nemen individuele raven stukken vlees en organen mee en verbergen die, om ze later in hun eentje op te eten. Een raaf onthoudt zo tientallen plekken waar hij eten heeft verstopt.

VOEDSEL
De vogel is een alleseter, maar leeft vooral van knaagdieren, insecten en larven, wormen, jonge vogels, kadavers, mosselen en aangespoelde vissen. Omdat kadavers op het menu staan wordt de raaf ook wel ”lijkenpikker” genoemd. Ook plantendelen zoals bessen, fruit en mest van onder andere wolven en schapen staan op het menu.
Raven leven deels van verkeersslachtoffers van (snel) wegverkeer. Het komt de ravenstand, en veel andere aas-etende diersoorten ten goede, als kadavers van grotere dieren in het bos blijven liggen.

VOORTPLANTING
Het nest bouwt een raaf bij voorkeur in een hoge boom en gebruikt dit nest tientallen jaren lang waarbij het ieder jaar wat wordt uitgebreid. De vogel kan tientallen jaren oud worden, al is dat in de vrije natuur gewoonlijk veel minder. De raaf is monogaam en blijft zijn hele leven bij zijn partner. Van de tamme exemplaren in de Tower of Londen zijn leeftijden van 44 jaar geregistreerd. Vanouds zijn daar minstens zes raven aanwezig en ze vormen daar een toeristische attractie. Een legende zegt dat het Koninkrijk zal vallen als er minder dan zes raven aanwezig zijn in het historisch bouwwerk. Een reden te meer om deze raven te voeren om zo de legende in stand te houden. De oudste raaf bij de Tower is Munin. Hij werd uitgebroed in 1995 en geringd met een lichtgroene ring.

MYTHOLOGIE: VAN GODENVOGEL TOT SCHOBBEJAK De Raaf is de vogel die de oude Germanen het meest vereerden. De Germanen vereerden een beperkt aantal goden. Thor en Wodan (Odin) waren de voornaamste. Op hun tochten door het godenrijk werden zij steevast begeleid door dieren: de wolven Geri en Freki en de raven Huginn en Muninn. De raven waren de goddelijke boodschappers. Wodan was aanvankelijk de verpersoonlijking van de storm, een natuurgeest dus, maar later veranderde dat en kreeg hij steeds meer een goddelijk karakter. De raaf steeg daardoor in aanzien. In verschillende delen van de wereld wordt het krassen van een raaf nog steeds verbonden met het naderen van een storm. In de gedachtewereld van de Germanen zaten Huginn en Muninn op de schouders van Wodan en vertelden hem wat de mensen deden, zowel hun goede als de slechte daden. Dat verhaal duikt ook op in de Griekse mythologie. Bijvoorbeeld: De Griekse Zonnegod Apollo had een Raaf als begeleider en werd daardoor de God van de voorspelling. Bij de Egyptenaren was de Raaf vooral de voorspeller van het kwaad. Voor de christenen was hij op de eerste plaats een vogel die op aas afkomt, die anderen de ogen uitpikt: zo staat hij voor het kwaad dat de mensen verblindt. Hij is symbool van de zonde, in tegenstelling tot de witte duif die pure goedheid belichaamt.
Het is zeker de moeite waard om op een mooie lentedag eens te gaan wandelen bij de Duuvelskuul en misschien heb je geluk en hoor en zie je deze bijzondere vogels.
Blijf gezond en geniet van alle mooie natuur om ons heen.

Paul en Martha