Zadelzwam jong exemplaar
Prachtig is het momenteel in de natuur. De bomen en struiken kleuren van groen naar geel en oranje en overal waar het een beetje vochtig en warm is, schieten de paddenstoelen omhoog. De grote parasolzwammen staan met soms wel tientallen bij elkaar en ook de mooie aardsterren laten zich weer zien.
Deze keer wat meer aandacht voor de zwavelzwam en de zadelzwam, die in ons gebied best veel voorkomen.
Zwavelzwam (Laetiporus sulphureus)
Uiterlijk en voorkomen
De zwavelzwam is een grote houtzwam die is opgebouwd uit een toef vlezige spatelvormige hoeden die in allerlei vormen voorkomen. In het beginstadium zijn de hoeden wit en lijken ze opgekruld. In een later stadium verkleuren ze van geel naar oranje en is er een duidelijke hoed te zien. Soms naast elkaar, maar vaak ook boven elkaar of in elkaar gedraaid. Vooral in het beginstadium van hun ontwikkeling bezitten de hoeden allerlei gradaties van witte, gele (zwavelkleurige) en oranje kleuren met overgangen daartussen. In een later stadium verdwijnen de felle kleuren. Oude exemplaren worden wit en brokkelig als geitenkaas. De zwavelzwam is een buisjeszwam, wat betekent dat de onderkant waar de sporen rijpen, bestaat uit gaatjes en niet uit plaatjes zoals bij de ons zo bekende vliegenzwam (rood met witte stippen). Het is een algemeen voorkomende houtzwam die verspreid over het hele land wordt gevonden, zowel op zandgronden in de duinstreek als op de klei- en veengronden. Hij komt hier voor in open landschappen, parken, lanen, boomgaarden en oude loofbossen. Het valt op dat de zwavelzwam op klei- en veengronden minder vaak wordt gevonden dan op zandgronden. Op de Waddeneilanden (behalve Texel) en in de Flevopolders is de zwavelzwam zeldzaam.
Parasiet
Zwavelzwam volwassen exemplaar
De zwavelzwam wordt door heel Europa gevonden, behalve in noordelijke en alpiene streken. Ze is ook bekend in alle werelddelen. De frisse en kleurige zwavelzwammen beginnen al na een maand of twee af te takelen en de resten kunnen tot een jaar lang aan de boom worden gezien. Hoewel de zwavelzwam ook wel op dood hout voorkomt, is hij vooral bekend als een geduchte parasiet van levende bomen. Levende bomen worden via beschadigde plekken geïnfecteerd. Gezonde, onbeschadigde bomen worden niet aangetast. De meeste waarnemingen van zwavelzwammen worden op eik gemeld, minder op wilg, kers, robinia en enige andere loofboomsoorten. In tegenstelling tot in Amerika en Oost-Azië wordt de zwavelzwam hier zelden op naaldbomen aangetroffen.
Zwavelzwam
Eetbaar of niet
In Engeland is de zwavelzwam een gewaardeerde en veel gezochte consumptiepaddenstoel. Hij wordt daar ‘chicken of the woods’ genoemd omdat de structuur van het vlees lijkt op de draderige structuur van kippenvlees. De eetbaarheid van de zwavelzwam wordt in Nederland in twijfel getrokken. Er is namelijk een aantal gevallen bekend waarbij consumptie allergische reacties veroorzaakte. De zwavelzwam staat in Nederland te boek als een onbetrouwbare consumptiepaddenstoel.
Zadelzwam (Polyporus squamosus)
Kenmerken en voorkomen
De zadelzwam is een ronde tot ovale waaiervormige paddenstoel, soms wat trechtervormige paddenstoel die meerdere hoeden vormt op de stam van een boom. De steel staat vaak zijdelings, waardoor de paddenstoel lijkt op een dameszadel of het zadel van een oude tractor, en dan niet alleen qua vorm maar ook qua omvang, want de hoed kan wel 60 cm in doorsnede worden. Aan de bovenzijde zitten concentrische ringen van vezelige, donkerbruine schubben, op een crème tot okergeel gekleurde hoed, met een scherpe rand. Kenmerkend is de geur van de zadelzwam, deze ruikt naar meel. De zadelzwam heeft aan de onderzijde duidelijke zichtbare buisjes, deze “gaatjes” zijn ongeveer 1 mm groot. De gaatjes zijn onregelmatig hoekig-ovaal, wittig tot crème-okerkleurig. De paddenstoel komt regelmatig voor in houtstruwelen en is hier veel te vinden op stronken, stobben, stammen en stamwonden van levende en dode loofbomen. Hij is vaak te vinden op es, iep, beuk, wilg, esdoorn en populier. De zadelzwam (Polyporus squamosus) stelt geen extreme eisen aan zijn omgeving. De soort is te vinden op allerlei vochtige, voedselrijke grondsoorten. De zadelzwam komt vooral in het westen en noorden van ons land voor, maar ook bij ons vind je deze parasiet op veel plekken. Op landgoed Bleijenbeek staat hij ieder jaar te pronken langs de rode wandelroute. Je ziet hem het hele jaar door maar met een piek in mei en september/oktober. Mede daardoor behoren zadelzwammen tot de bekendste paddenstoelen van Nederland.
Veel mensen zoeken nu de natuur op om toch even wat anders aan hun hoofd te hebben dan steeds maar te moeten denken aan afstand houden en handen wassen. Blijf dat vooral doen, het is zo goed voor je. Ga je een herfstwandeling maken, neem dan een spiegeltje mee dan kun je ook onder de paddenstoelen die je tegenkomt kijken en zul je verbaasd zijn over kleuren, plaatjes en gaatjes.
Blijf gezond, geniet van elkaar en van alle mooie dingen om je heen.
Martha en Paul
Zwavelzwam oud exemplaar
Zadelzwam volwassen exemplaar
