‘Het is weer voorbij die mooie zomer” zong Gerard Cox ooit. Nou dat hebben we geweten. Diverse records werden gebroken:
•De Bilt beleefde twee hittegolven nl. van 15 t/m 27 juli en van 29 juli t/m 7 augustus. Als op 28 juli de 25 graden was bereikt hadden we een (record)lange officiële hittegolf gehad van 24 dagen.
•De langste regionale hittegolf van 29 dagen (12 juli t/m 9 augustus) was in het Gelderse Hupsel en het Overijsselse Twente.
•De hoogste temperatuur in de Bilt was 35,7 graden op 26 juli.
•In Heijen en omgeving werd zelfs de 39/40 graden bereikt.
Helaas hadden we ook een record aan buxusmotten. Zij vielen onze mooie buxushagen massaal aan. In no-time vraten de rupsen de struikjes kaal. De buxusmot is afkomstig uit Japan en is waarschijnlijk met import van planten in Europa binnengekomen.
Genoeg van de zomer. We gaan over naar de herfst. Alhoewel dit jaargetijde nog niet echt zichtbaar is, zijn de temperaturen er wel al naar. Koele dagen wisselen elkaar af met lekkere warme nazomerse dagen. We hebben nog wel veel regen nodig, zodat de natuur zich kan herstellen van de warme aanslag in de zomer. Paddenstoelen hebben vocht nodig om zich te kunnen ontwikkelen. In de bossen en parken zijn er nog niet zoveel te vinden. Maar met een beetje geluk kom je er toch tegen. Zoals wij tijdens een wandeling bij de Zevenmorgenziep. Op een plek langs de Schaapsweg stonden op paardenmest 13 reuzenbovisten bij elkaar. (foto groep bovisten). Hieronder vertellen we meer over deze paddenstoel.
Soort
De reuzenbovist is de grootste stuifzwam in Nederland. Het is een saprofyt. Sapro is Grieks voor verrot en phuton (fyt) betekent plant. Hij bouwt zijn organisme op door het opnemen van organische stoffen uit andere organismen. Dit kan zowel plantaardig als dierlijk materiaal zijn. Bij de reuzenbovist is dat plantaardig materiaal. De term saprofyt dateert uit de tijd dat schimmels nog tot het plantenrijk werden gerekend. Paddenstoelen nemen geen water en licht op zoals planten, maar leven uitsluitend van dood organisch materiaal. Zij vormen een aparte groep in het systeem van levende organismen. De reuzenbovist hoort, net als bijvoorbeeld de grote stinkzwam en de aardappelbovist, tot de zogenaamde buikzwammen. Dit is een groep van paddenstoelen met een vruchtlichaam, waarin de sporen afgesloten van de buitenlucht binnen in de paddenstoel worden gevormd. De vruchtlichamen
worden meestal zo groot als een voetbal, maar kunnen in zeldzame gevallen een diameter van 50 tot 70 centimeter bereiken.
De genusnaam Calvatia is afgeleid van het Latijnse woord calva, dat “kaal” betekent. Een bovist lijkt op een kale schedel. Langermannia gigantea is een synoniem van Calvatia gigantea. De soortnaam gigantea betekent “reusachtig”.
In vroeger tijden werden reuzenbovisten voor allerlei doeleinden gebruikt: in plakjes gesneden als bloedstelpend middel, in gedroogde vorm als tondel om vuur te maken, en in halfdroge toestand als rookgenerator voor imkers om hun bijen te kalmeren. In de derde eeuw voor Christus worden deze paddenstoelen al vermeld door de Griekse schrijver Theophrastus.
Voorkomen en verspreiding
De paddenstoel verschijnt in de nazomer op grazige plaatsen: in wegbermen, weiden, oude boomgaarden en open bossen. Belangrijk is dat er voldoende organisch materiaal aanwezig is. Onze 13 exemplaren stonden in een groep met een diameter van ongeveer 10 meter bij elkaar aan de rand van een akker waar vaak paardenmest opgeslagen wordt. Er stonden witte exemplaren die, als de binnenkant ook wit is, eetbaar zijn. Ze zijn echter niet erg smakelijk. Trouwens: waarom zou je ze eten? Onze eigen groenteman Frans E. heeft genoeg andere lekkere paddenstoelen die je kunt eten. Bij het ouder worden verkleurt de paddenstoel van groenachtig naar bruin tot er een bruin rimpelig exemplaar overblijft. De rijpe vruchtlichamen liggen los op de bodem. Bij droogte wegen ze bijna niets en kunnen door de wind worden weggeblazen om op een andere plek hun biljoenen (5000000000000) sporen (zaden) te verspreiden. Ze kunnen wel een jaar in stand blijven als ze niet verstoord worden. Helaas is dat bij onze groep wel gebeurd.
Het land moest geploegd worden en de paardenmest inclusief reuzenbovisten werden ondergeploegd. Gelukkig lagen er tegen het talud van het fietspad nog enkele rijpe exemplaren. Zij kunnen mooi voor het nageslacht zorgen. Zo’n 10 biljoen reuzenbovisten of meer is wel erg veel, maar het kiemingspercentage en de slagingskans van de sporen in de natuur is erg klein, dus een plaag zoals van de buxusmot hoeven we niet verwachten.
Geniet van de herfst!
Martha en Paul
