Augustus en september zijn de maanden bij uitstek om libellen te “spotten”. Wij willen een van deze soorten er uit lichten en beschrijven. Het betreft de bloedrode heidelibel. Een prachtig rood gekleurde heidelibel uit de familie “korenbouten”.

Wat zijn heidelibellen?

Heidelibellen zijn kleine, gedrongen ‘echte’ libellen. Herkenbaar in rust met de vleugels open, niet als de kleine juffers die erg slank zijn en hun vleugels in rust langs het lichaam hebben. Vaak zittend in de vegetatie of op de grond te vinden en ook ver van het water. Ze vliegen vaak voor je op als je door een grasland of heideveld loopt. Volwassen en dus uitgekleurde mannetjes van de meeste soorten hebben een rood achterlijf. Vrouwtjes en jonge mannetjes zijn meestal geel, oranje of bruin. Heidelibellen hebben een min of meer rolrond achterlijf, dat dus niet duidelijk is afgeplat zoals bij de vuurlibel, viervlek en oeverlibellen. In Nederland komen negen soorten heidelibellen voor, maar slechts vier daarvan zijn algemeen: zwarte heidelibel, bloedrode heidelibel, bruinrode heidelibel en steenrode heidelibel.

Herkennen bloedrode heidelibel

Rode heidelibellen zijn er meerdere en zijn niet zo heel gemakkelijk te herkennen. De bruinrode en steenrode heidelibel hebben beide gele strepen op de poten. Om ze uit elkaar te houden moet je kijken of het dier een ‘hangsnor’ heeft. Dan is het een steenrode heidelibel.

Onze bloedrode heidelibel is het makkelijkst te herkennen. Kijk naar de kleur van zijn poten, die zijn helemaal zwart zonder gele of bruine lengtestrepen. Dit geldt zowel voor mannetjes als vrouwtjes. Het makkelijkst te herkennen zijn de volwassen mannetjes die je ook op de foto’s ziet. De mannetjes zijn felrood, hebben een egaal bruinrood borststuk en een rood gezicht. Het achterlijf is aan het einde duidelijk knotsvormig verbreed. Vrouwtjes en jonge mannetjes zijn geel tot bruin.

De spanwijdte is 50-60 mm. Aan de basis van de vleugels heeft deze libel een oranje schijn.

Voorkomen en voortplanting

Bloedrode heidelibellen zijn algemeen bij allerlei voedselrijke wateren, vaak met veel planten in het water en op de oever. Ze komen ook veel voor bij tuinvijvers. De larve leeft in stilstaand of zwak stromend water. De libel is te zien tussen juni en oktober met een piek in september. Vaak zie je ze steeds terug komen naar hetzelfde uitzichtpunt. Hier wachten ze op een vrouwtje om te paren. Andere mannetjes die in de buurt komen worden verjaagd. Bij de paring wordt gebruik gemaakt van het paringsrad; begint in de lucht en eindigt zittend. De eitjes worden niet in het water afgezet maar op de oever waar ze in de modder overleven om het volgende jaar tijdens een regenbui in het water te belanden en waar ze zich tot larve ontwikkelen. De larve overwintert dan ook nog een keer. Het volgende jaar kruipt de larve tegen een stengel omhoog en scheurt uit de huid. De libel is geboren.

Voedsel en vijanden

De larve is net als alle libellenlarven een geduchte rover die van kleine diertjes leeft. Deze worden gevangen met het vangmasker, een uitstulpbaar deel van de kop dat twee kaken bevat. De prooien worden hiermee bliksemsnel gegrepen en leeggezogen. De volwassen libel is eveneens een carnivoor die kleine vliegende diertjes uit de lucht plukt. Deze kunnen tijdens het vliegen worden opgegeten. Libellen hebben sterke kaken waarmee de prooi aan stukjes wordt geknipt.

De vijanden van de bloedrode heidelibel zijn hetzelfde als die van andere libellen, vooral vogels proberen een libel uit de lucht te plukken. Ze belanden soms in een spinnenweb of worden gegrepen door insectenetende wespen zoals de hoornaar of ze komen terecht in het vleesetende plantje “zonnedauw”. De grootste vijand is echter de winter; als de temperatuur aan het eind van de herfst daalt, sterven de libellen massaal.

Bijzonder

Een bijzonder kenmerk voor de bloedrode heidelibel is de ‘obeliskhouding’(zie foto). Bij warm weer strekt de libel het achterlijf omhoog. De zonnestralen hebben zo minder aan rakingsvlakken op
het lijf van de libel en daardoor wordt oververhitting voorkomen.

Fijne wandeling Martha en Paul