Het kan vriezen en het kan dooien. Je weet het maar nooit met de maand januari. Komt de wind uit noordoostelijke richting dan kan het felle kou brengen; komt hij uit het zuidwesten dan kunnen we voorjaarsdagen beleven soms met temperaturen rond de 15° graden.
Extremen
Hieronder volgt een kleine opsomming van extreem gemeten temperaturen (De Bilt) en weersomstandigheden in de periode van 1901 tot 2013
• 1948 De natste maand januari ooit, met 2,5 keer de normale hoeveelheid neerslag.
• 1949 De koudste maand januari tot nu toe, gemiddeld -5,5 °C.
• 1954 De totale maandelijkse zonneschijnduur bedraagt 105,6 uur
• 1963 De oudere inwoners van Heijen kunnen het zich nog wel herinneren In de barre winter van 1963 werd op 18 januari de twaalfde Elfstedentocht gehouden. Het was een bijzonder koude dag. Het vroor bij de start 18° Celsius. Reinier Paping reed in deze tocht weg uit een kopgroep om na tien uur en 59 minuten als eerste te finishen. Met zijn overwinning verdiende Paping twee jaarkaarten voor de ijsbaan in Deventer en een zilveren sigarettendoos. Een onbekende had hem na zijn overwinning nog een tientje gegeven. Volgend op zijn prestatie werkte Paping mee aan een reclamecampagne voor een ontbijtproduct (Brinta), waar hij ook nog eens 500 gulden, een aansteker en een föhn mee verdiende. Op 2 januari van dit jaar (2013) verscheen een speciale postzegel met de beeltenis van Reinier Paping om de 50e verjaardag van de Elfstedentocht van 1963 te gedenken.
• 2007 De warmste maand met een gemiddelde temperatuur van 7,1°C. • 2013 Dat moeten we nog afwachten natuurlijk maar de eerste week liegt er niet om met temperaturen van rond de 10°C.
Sombere maand met mooie silhouetten
Over het algemeen is januari een sombere maand met moeilijk te voorspellen temperatuurverschillen. Maar hoe de temperatuur ook uit mag vallen bomen beginnen toch al met het zwellen van knoppen zodat ze in het voorjaar open kunnen springen om nieuw blad en vruchten voort te brengen.
Wat mooi is aan de winter zijn de mooie silhouetten van de bladerloze bomen waardoor je veel van onze vogels kunt zien. Soms ook alleen maar als silhouet vast te leggen zoals te zien is op de foto van een van de overwinterende buizerds langs de stuwweg.
Galnoten
Ook de moeite waard is het om eens in het bos op zoek te gaan naar galnoten die je kunt vinden onder of aan eikenbomen. De ouderen onder ons kennen vast nog de flesjes inkt met het opschrift “echte galnoteninkt”. Deze inkt werd echter gemaakt van de verse galnoten die in het voorjaar aan de eikenbomen hangen. Galnoten ontstaan doordat een galwespje een eitje legt vlak naast een nog niet uitgelopen knop. De stoffen die daarbij vrij komen zorgen er voor dat er een beschermend omhulsel om het eitje gemaakt wordt. Het eitje wordt een larve dat voedsel krijgt van de plant. De larve wordt een pop. In het najaar komt er een wespje uit de pop. Dit wespje moet zich een weg naar buiten banen. Dat is een heel karwei want de galnoten zijn keihard.
Weerspreuken
Om af te sluiten een paar weerspreuken:
• Als in januari de muggen zwermen, dan moogt ge in Meert (maart) uw oren wermen (warmen)
• Januari zonder regen, is de boerenstand een zegen
• Geeft januari sneeuw en vorst, vaak de boer veel granen dorst
Wij wensen jullie natuurlijk veel mooie dagen toe in 2013.
Groetjes, Martha en Paul