Het is september en aan de natuur kun je zien dat planten en dieren zich opmaken voor de winter. De bladeren van de bomen verkleuren van groen naar geel en rood om daarna af te vallen. Toch zijn er ook planten die je juist in deze periode kunt bewonderen om hun prachtige kleuren. De Reuzenbalsemien is zo’n plant. Als je tijdens de wandeling van het Hè.ijs Ru.ndje door het Heijense bos loopt kom je ter hoogte van camping de Bloksberg langs mooie roze bloeiende planten. Loop je er vlak langs dan kan het zijn dat je schrikt van de exploderende doosvruchten.
Voorkomen en voortplanting
De Reuzenbalsemien werd in de 19e eeuw ingevoerd vanuit het Himalayagebergte. Daarna is de plant in Europa gaan verwilderen, men treft hem nu door geheel West-Europa aan. De plant heeft opvallende 2-5 cm grote bloemen die van juli tot eind september bloeien met een lila, roze of lichtgele tot witte kleur. De bloemen staan met twee tot veertien bloemen in trossen in de oksels van de bovenste bladeren. De plant groeit graag langs of in de buurt van water. Langs sloten, greppels en beken, maar ook op schaduwrijke plekken met veel stikstof kan men hem aantreffen. De plant heeft een trefzekere methode om bestuiving te verzekeren. Als een hommel de bloem bezoekt, moet zij helemaal tot onder in de bloem kruipen om bij de nectar te komen. Raakt zij hierbij de vrouwelijke organen aan dan worden deze bestoven.
De verspreiding van de zaden vindt mechanisch plaats, wanneer de rijpe vrucht wordt aangeraakt, rollen de vijf delen hiervan zich op en schieten zo de zaden weg. Tegelijkertijd valt de vrucht van de plant af.
Vergelijkbare planten
Het groot springzaad (impatiens noli-tangere) heeft hangende grote gele bloemen. Deze plant groeit in bossen met een hoge luchtvochtigheid en is bij ons zeldzaam. De foto is genomen tijdens onze vakantie in de Eifel. Op de bloem zie je de Keizersmantel (vrouwtje); een vlinder die ook bij ons voorkomt.
Het klein springzaad (inpatiens parviflora) is een plant die je ook in onze bossen veelvuldig ziet bloeien, vooral langs vochtige, schaduwrijke paden. De plant is afkomstig uit Centraal-Azië en komt voor in heel Europa tot Siberië en Noord Amerika. De plant heeft kleine lichtgele bloemen van ongeveer 1 cm. Net als de reuzenbalsemien heeft ook deze plant vruchtdozen met zaden die wegschieten bij aanraking. De zaden van deze plant kunnen rauw of gekookt gegeten worden, maar het is een hels karwei om deze te verzamelen want net als bij de reuzenbalsemien schieten de zaden weg als je de rijpe vruchtdozen aanraakt. En dat is natuurlijk ook een mooie bezigheid als je tijdens een wandeling deze planten tegenkomt.
Tot het volgende natuurmoment in oktober, als het waarschijnlijk al volop herfst is.
Martha en Paul