Als ik dit verhaal schrijf is het nog volop zomer, maar de herfst laat zich ook al zien. Tijdens een wandeling bij de Zeuvemense ziep ontdekten we al diverse soorten paddenstoelen waaronder de grote “parasol”zwam, die er in grote aantallen stond. Dat is te danken aan de natte, zwoele zomer die we hebben. Zijn naam dankt hij aan de gelijkenis met een parasol.
Beschrijving
De grote parasolzwam is de grootste paddenstoel die in Nederland voorkomt. De hoed is in de jeugd bolvormig en lijkt op een trommelstok voor de grote trom. In volwassen stadium is de hoed vlak met een verhoogd centrum. De kleur is licht geelbruin tot grijsbruin met donkerbruine grove schubben. De doorsnee van de hoed varieert tussen de 10 en 25 cm maar er komen ook exemplaren voor met een doorsnee van 35 cm.
De lamellen (plaatjes) aan de onderkant van de hoed zijn wit. De steel is 15-30 cm hoog, crèmekleurig met een soort zigzagpatroon van afwisselend donker en licht gekleurde bandjes; het lijkt wel wat op een slangenhuid. Rond de steel zit een verschuifbare ring, die van boven wit is en van onder bruin. De voet is knolvormig verdikt. De geur van grote parasolzwam is licht nootachtig in droge vorm. Verse grote parasolzwam smaakt naar hazelnoten.
Voorkomen
In niet- of weinig bemeste natte graslanden, bermen, loofbossen en gemengde bossen op voedselarme grond. Meestal staat hij in grote groepen bij elkaar. Af en toe ook in een heksenkring, zoals op een van de foto’s goed te zien is. Zo’n heksenkring kan erg groot worden en ontstaat door een ondergronds schimmelnetwerk vanuit een enkele paddenstoel. De zwamvlok spreidt zich naar alle kanten uit en op de uiteinden verschijnt een nieuwe paddenstoel, die zich dan weer naar buiten toe uitbreidt. Hoe groot deze kringen worden is afhankelijk van verstoring. Bij gunstige omstandigheden groeit de zwamvlok zo’n 50 cm per jaar. Gemeten vanuit het midden naar buiten kun je dus uitrekenen hoe oud de heksenkring ongeveer is. Het is een paddenstoel die jaren achter elkaar op dezelfde plaats voorkomt, dus als je hem eenmaal gezien hebt vind je hem vaker. Ze groeien bij de ideale omstandigheden (vochtig en redelijk warm) van juni tot november.Zoals veel schimmels is de parasolzwam een saprofyt, een plantaardig organisme dat zijn celmateriaal opbouwt door het opnemen van organische stoffen uit ander dode organismen. De term saprofytdateert uit de tijd dat schimmels nog tot het plantenrijk werden gerekend.
Geschiedenis van parasolzwammen
Met paddenstoelen moet je altijd uitkijken, er zijn nu eenmaal veel giftige soorten waarbij het gevaarlijk is om ze op te eten. In vroeger tijden leefde men dichter bij de natuur dan tegenwoordig en was men voor het voedselpakket afhankelijk van wat in de directe omgeving gevonden werd. Men had door deze directe betrokkenheid veel meer kennis over eetbare en niet eetbare gewassen. Ook paddenstoelen hoorden op het menu en vormden een dankbare seizoensgebonden aanvulling op het dieet. De parasolzwammen werden dan ook heel waarschijnlijk al in de prehistorisch door mensen gegeten.
Gebruik van parasolzwammen
Tegenwoordig worden grote parasolzwammen in grote delen van Europa gevonden en ook toegepast in de keuken. Niet alle delen van de parasolzwammen zijn even gemakkelijk te verwerken. De grote, brede hoed kan prima gebakken worden als een soort schnitzel. Echter paddenstoeldeskundigen raden het plukken van paddenstoelen af omdat dit de uitgroei van andere exemplaren van de soort belemmeren. Dat geldt overigens voor alle paddenstoelen. Daarnaast is er ook het veiligheidsaspect, veel soorten zijn nu eenmaal niet gezond voor je, hoewel het uiterlijk van de parasolzwam eigenlijk nauwelijks vergissingen toelaat, maar ik wil niet degene zijn die je tot het eten van een paddenstoel heeft aangezet. Dus blijf voorzichtig!
En…
Ga nooit in een heksenkring staan… Je verdwijnt voor eeuwig!
Martha en Paul